موارد خاص محاسبه سنوات خدمت از نظر بازنشستگی و بیمه
قانونگذار به منظور جبران فرسایش جسمی یا روحی و روانی برخی افراد شاغل در مشاغل با شرایط خاص، سابقه خدمت آنها را با سنوات بیشتری جهت بازنشستگی محاسبه می‌نماید مواردی ازاین قبیل را می توان نام برد:
۱ - مشاغل سخت و زیان‌آور
طبق تعریف مشاغل سخت و زیان آور عبارتست از :
کارهای سخت و زیان آور کار‌هایی است که در آن عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی، بیولوژیکی محیط کار غیراستاندارد بوده ودر اثر اشتغال بیمه شده تنشی به مراتب بالاتر از ظرفیت‌های طبیعی ( جسمی و روانی ) در وی ایجاد می شود که نتیجه آن بیماری شغلی و عوارض ناشی از آن باشد.
قانونگذار مشاغل سخت و زیان‌آور را به دو گروه الف و ب تقسیم کرده است که عبارتند از:
الف ـ مشاغلی که صفت سخت و زیان آور با ماهیت شغلی وابستگی دارد اما می توان با بکارگیری تمهیدات بهداشتی، ایمنی و تدابیر فنی مناسب توسط کارفرما سختی و زیان آوری آنها را حذف نمود.
ب- مشاغلی که ماهیتاً سخت و زیان آور بوده و با بکارگیری تمهیدات بهداشتی، ایمنی و تدابیر فنی توسط کارفرما، صفت سخت و زیان آوری آنها کاهش یافته ولی کماکان سخت و زیان آوری آنها حفظ می‌گردد.
البته باید توجه نمود که عنوان شغلی طبق درخواست متقاضی در کمیته ای تحت عنوان کمیته های بدوی و تجدیدنظر استانی مشاغل سخت و زیان آور باید مورد بررسی و تایید قرار گیرد.
با این توضيح که درخواست افراد در کمیته بدوی بررسی و نتیجه به صورت تایید یا رد به کارگر و کارفرما اعلام می شود. کارگر یا کارفرما می تواند به رای کمیته بدوی کارهای سخت و زیان آور اعتراض داشته باشند. پس از اعتراض موضوع جهت بررسی به کمیته تجدید نظر ارجاع می شود. اعتراض به رای کمیته تجدید نظر سخت و زیان آور نیز از طریق شکایت به دیوان عدالت اداری قابل پیگیری است.
در صورت تایید شغل سخت و زیان آور در کمیته مشاغل سخت و زیان‌آور سابقه کار شخص به ماخذ یک و نیم برابر محاسبه خواهد شد. به عنوان مثال چنانچه شخص ۱۰ سال سابقه کار سخت و زیان‌آور داشته باشد ۱۵ سال سابقه کار محسوب می گردد .
۲ - حضور در جبهه جنگ تحمیلی
«مدت خدمت داوطلبانه جانبازان، رزمندگان، آزادگان و شهدا در جبهه قبل از استخدام و اشتغال در صورت تمایل جزء سنوات قابل قبول از لحاظ بیمه و بازنشستگی به مأخذ مشاغل سخت و زیان آور (یک به یک و نیم) محسوب می گردد.
با این توضيح که در محاسبه مدت حضور در جبهه تاریخ شروع و خاتمه جنگ تحمیلی ۳۱؍۶؍۱۳۵۹ و ۲۹؍۵؍۱۳۶۷ ملاک می‌باشد.
۳ - مدت اسارت آزادگان :
اسرای آزاد شده به کسانی اطلاق می‌گردد که به سبب مأموریت محوله در طول جنگ تحمیلی، و در جهت دفاع از انقلاب اسلامی و‌استقلال و تمامیت ارضی کشور جمهوری اسلامی ایران توسط عوامل دشمن در داخل یا خارج از کشور اسیر شده و پس از مقاومت دلیرانه آزاد شده‌باشند.
مدت اسارت برای عموم آزادگان اعم از این که قبل از اسارت در دستگاهها شاغل بوده و یا بعد از اسارت شاغل شوند با تمایل آنان به ازاء‌هر یک سال اسارت دو سال به عنوان سابقه خدمت رسمی و مرتبط تلقی می‌گردد و از هر لحاظ مورد محاسبه قرار خواهد گرفت و دستگاه ذینفع‌موظف است کسورات بازنشستگی را در قانون بودجه سال بعد پیش‌بینی و به صندوقهای بازنشستگی ذیربط پرداخت نماید.
قابل ذکر است درخواست آزاده برای احتساب دوسال سابقه خدمت رسمی و مرتبط به ازای هر سال اسارت الزامی است.
با این توضيح که دستگاه نمی تواند بدون درخواست آزاده مدت اسارت را به عنوان سابقه خدمت محاسبه کند زیرا قانونگذار در قانون استفاده از امتیاز را منوط به تمایل آزاده نموده است.
۴ - در سایر موارد نیز کمیسیون‌ها و کمیته‌های مخصوصی به همین منظور تشکیل و در موارد خاص اظهار نظر می‌نمایند برخی مشاغل دیگر مطابق قانون استخدامی خاص ارگان مربوطه عمل می شود. مثل کار با انواع اشعه و رادیو اکتیو، جانبازان به نسبت درصد جانبازی، فرزندان شهدا، معلولان و ...
