رای وحدت رویه 624 – 1377/1/18

رای وحدت رویه 624 – 1377/1/18

رای شماره 624

مورخ: 18/1/1377

‌نقل از شماره 15563-1377.5.14 روزنامه رسمی

شماره 1968- هـ

1377.4.25
‌پرونده وحدت رویه ردیف: 30.76 هیأت عمومی دیوان عالی کشور

ریاست محترم دیوان عالی کشور

با عرض سلام و تحیت:

احتراماً به استحضار می‌رساند: در تاریخ 76.7.30 دادستان نظامی استان مرکزی با ارسال دو فقره از پرونده‌های دادگاه نظامی یک استان مذکور به ‌دادسرای دیوان عالی کشور اعلام داشته: در موضوعات مشابه از سوی دادگاه نظامی یک آراء متهافت صادر گردیده و تقاضای طرح موضوع را در هیأت ‌عمومی دیوان عالی کشور نموده است. اینک جریان پرونده‌ها معروض می گردد:

1- طبق محتویات پرونده کلاسه 75-1351 سرباز وظیفه منصور شفیعی فرزند تقی به اتهامات جعل در سند رسمی (‌برگه مرخصی) و استفاده از سند ‌مجعول مذکور تحت تعقیب قرار گرفته و از طرف دادسرای نظامی استان مرکزی در مورد وی کیفر تحت تعقیب قرار گرفته و از طرف دادسرای نظامی‌استان مرکزی در مورد وی کیفر خواست صادر گردیده است.

شعبه دوم دادگاه نظامی 2 به شرح دادنامه شماره 1375 مورخ 75.12.4 با احراز اتهامات‌ انتسابی مستنداً به مواد 79‌و 81‌ و 83 قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح و رعایت ماده 3 همان قانون و با استدلال به اینکه جاعل شخصاً از سند ‌مجعول استفاده کرده و طبق ماده 83 قانون مرقوم برای دو جرم مذکور یک مجازات اشد در نظر گرفته شده نامبرده را به پرداخت دویست هزار ریال‌ جزای نقدی محکوم کرده است از سوی دادسرای نظامی مستنداً به بند ج ماده 11 قانون تجدیدنظر آراء دادگاه ­ها به رأی صادره فوق اعتراض و اعلام‌شده: جرائم جعل و استفاده از سند مجعول دو جرم جداگانه و مستقل از یکدیگر بوده و قانونگذار برای هر کدام مجازات جداگانه در نظر گرفته و رأی ‌وحدت رویه شماره 1188 مورخ 36.3.20 نیز مؤید این مطلب است و منظور از ماده 83 قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح تعیین یک مجازات‌ برای دو جرم مذکور هر چند جاعل شخصاً از سند مجعول استفاده کرده باشد نبوده بلکه برای هر یک از جرائم جعل و استفاده از سند مجعول باید ‌مجازات اشد آن تعیین می‌شد پرونده جهت رسیدگی به تقاضای تجدیدنظر به دادگاه نظامی یک استان ارسال و شعبه اول این دادگاه طبق  دادنامه‌شماره20 مورخ 76.3.25 چنین رأی داده: با عنایت به محتویات پرونده رأی صادره را موجه و مدلل و قانونی دانسته و عیناً تأیید می‌نماید این رأی ‌قطعی است.

2-  طبق محتویات پرونده کلاسه 76-249 سرباز وظیفه مجید روستایی فرزند عباس به اتهامات جعل اسناد رسمی (‌برگه مرخصی و معرفی نامه) و ‌استفاده از سند مجعول تحت تعقیب قرار گرفته و از طرف دادسرای نظامی استان مرکزی در مورد وی کیفر خواست صادر گردیده است. شعبه دوم دادگاه‌ نظامی 2 به موجب دادنامه شماره 184 مورخ 76.2.25 با احراز اتهامات انتسابی مستنداً به ماده 79 قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح و با ‌رعایت ماده 83 همان قانون که جعل و استفاده از سند مجعول در صورتی که جاعل شخصاً استفاده از سند مجعول نماید دارای یک مجازات می‌باشد با‌رعایت ماده 3 قانون مرقوم متهم موصوف را به دو ماه اضافه خدمت محکوم کرده است. ‌رأی صادره به شرح پرونده قبل مورد اعتراض دادسرای نظامی‌ قرار گرفته و پرونده به مرجع تجدیدنظر ارسال گردیده شعبه اول دادگاه نظامی یک استان مرکزی پس از رسیدگی به تقاضای تجدیدنظر به شرح دادنامه‌شماره 6 مورخ 76.2.28 و با توجه به این موضوع که استفاده از سند مجعول اگر چه مکمل جرم جعل است ولی بالاستقلال و مجزا از جعل واجد‌ عناصر متشکله خاص و در قوانین جزایی تابع مقررات مخصوص است و در صورتی که جاعل و استفاده کننده هم یک نفر باشد باز هم دارای دو ‌مجازات مستقل می‌باشد لذا دادنامه تجدیدنظر خواسته را از این جهت که جعل و استفاده از سند مجعول را یک جرم تلقی و برای آن مجازات واحد ‌تعیین نموده منطبق با موازین قانونی ندانسته و ضمن نقض دادنامه تجدیدنظر خواسته متهم مذکور را مستنداً به مواد 79‌و 81‌ و 83 و رعایت ماده 3‌قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح و ماده 47 قانون مجازات اسلامی در رابطه با جعل به دو ماه اضافه خدمت و در رابطه با استفاده از سند مجعول به ‌پنجاه ضربه شلاق تعزیری محکوم نموده است. اینک با توجه به مراتب فوق به شرح زیر اظهارنظر می‌نماید: ‌

نظریه: همانطور که ملاحظه می‌فرمایید در استنباط از ماده 83 قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح و در موردی که جاعل شخصاً از سند مجعول‌ استفاده کرده باشد از سوی دادگاه نظامی یک استان مرکزی آراء متهافت صادر گردیده است بدین توضیح که در رأی شماره 6 مورخ 76.2.28 شعبه اول‌ به امضاء رییس دادگاه جرائم جعل و استفاده از سند مجعول گرچه از طرف جاعل انجام شده باشد دو جرم جداگانه تلقی و برای هر کدام یک مجازات ‌تعیین و رأی دادگاه بدوی که در این مورد یک مجازات در نظر گرفته نقض شده در حالی که در رأی شماره 20 مورخ 76.3.25 شعبه اول به امضاء قاضی ‌دیگر بر عکس در این مورد برای جاعل که شخصاً از سند مجعول استفاده کرده یک مجازات قائل و رأی دادگاه بدوی تأیید گردیده است علیهذا نظر به ‌ماده 3 از مواد اضافه شده به قانون آیین دادرسی کیفری که در صورت اتخاذ رویه‌های مختلف از طرف دادگاه ­ها راجع به استنباط از قوانین تأکید به طرح ‌موضوع در هیأت عمومی دیوان عالی کشور دارد و با توجه با اینکه منظور قانونگذار از قید عبارت دادگاه­ ها قطعاً نظرات مختلف آقایان قضات دادگاه­ ها‌ می‌باشد و شعبه دادگاه خصوصیتی در این مورد ندارد و نظر به اینکه در قضیه مورد بحث از سوی قضات محترم دادگاه نظامی یک استان مرکزی در‌ موضوع واحد آراء متهافتی صادر گردیده است تقاضای طرح موضوع را در هیأت عمومی دیوانعالی کشور به منظور ایجاد رویه واحد دارد.

معاون اول دادستان کل کشور – حسن فاخری

‌جلسه وحدت رویه ‌به تاریخ روز سه ­شنبه: 1377.1.18 جلسه وحدت رویه قضایی هیأت عمومی دیوان عالی کشور به ریاست حضرت آیت ­الله محمد محمدی گیلانی، ‌رییس دیوان عالی کشور و با حضور جناب آقای مهدی ادیب رضوی نماینده دادستان محترم کل کشور و جنابان آقایان رؤسا و مستشاران شعب حقوقی و کیفری دیوان عالی کشور تشکیل گردید. ‌پس از طرح موضوع و قرائت گزارش و بررسی اوراق پرونده و استماع عقیده جناب آقای مهدی ادیب رضوی نماینده دادستان محترم کل کشور مبنی بر:

“‌با توجه به مندرجات پرونده‌های مطروحه، اتهامات متهمان در هر دو پرونده جعل سند رسمی (‌برگه مرخصی) و استفاده از سند مجعول عنوان شده ‌است برابر مواد 79‌و 81 قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح نسبت به هر دو مورد اتهام در قانون به طور جداگانه مجازات تعیین شده و اینکه در ماده 83 قانون ذکر شده،‌ در صورتی که جاعل شخصا ‌از سند مجعول استفاده نماید به اشد مجازات‌ مندرج در مواد اشاره شده محکوم می‌شود مراد این نیست‌که برای جرم جعل و استفاده از سند مجعول یک مجازات تعیین گردد بلکه منظور قانون گذار این است که در هر یک از موارد ذکر شده، ‌اشد مجازات در ‌نظر گرفته شود. بنابراین رأی شعبه اول دادگاه نظامی یک استان مرکزی که با نقض رأی شعبه 2 دادگاه نظامی 2 استان مرکزی برای جعل و استفاده از سند ‌مجعول مجازات های جداگانه تعیین نموده، موجه بوده معتقد به تأیید آن می‌باشم ” مشاوره نموده و اکثریت بدین شرح رأی داده‌اند:

رأی شماره 624-1377.1.18

رأی وحدت رویه هیأت عمومی دیوان عالی کشور ‌نظر به اینکه به موجب مواد 75 تا 82 قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح مصوب 1371 برای جعل و استفاده از سند مجعول مجازات جداگانه تعیین‌ شده و بعلاوه در ماده 83 قانون مزبور نیز برای استفاده کننده از سند مجعول در مواردی که جاعل خود استفاده کننده باشد مجازات مقرر گردیده است ‌بنابراین بر طبق مواد مزبور استفاده از سند مجعول عملی مستقل از جعل محسوب و نسبت به جاعل نیز بزه جداگانه است بنا به مراتب دادنامه شماره 6-76.2.28 که به موجب آن با رعایت تعدد و ماده 47 قانون مجازات اسلامی برای جعل و استفاده از سند مجعول کیفرهای جداگانه تعیین شده‌ صحیح و منطبق با موازین قانونی است این رأی که بر طبق ماده 3 اضافه شده به قانون آیین دادرسی کیفری صادر گردیده در موارد مشابه لازم ­الاتباع‌ می‌باشد.